Vatan-i Asli, Vatan-ı ikamet ve Vatan-ı sükna ne demektir?
Dinen seferi sayılabilmenin iki temel ölçütü vardır. Bunlardan biri Mekan, diğeri ise mesafedir. Yolculuk konusu ile ilgili olarak bir kimsenin bulunduğu yer, ya vatan-ı asli, ya vatan-ı ikamet, ya da vatan-ı sükna dır.
Vatan-ı Asli: Asıl yerleşim yeri demektir. Bir insanın doğup büyüdüğü yaşadığı yer veya çalışmak üzere yerleşip geçimini sağladığı, ev alıp çoluk çocuğuyla yerleştiği yerdir.
Vatan-ı İkamet: Yerleşmek maksadı olmaksızın 15 günden fazla kalmak üzere bulunulan ve asli vatanından en az 90 km. uzaklıktaki yerdir.
Vatan-ı Sükna İse: Bir kimsenin onbeş günden az bir süre kalmak niyetiyle bulunduğu, asli vatanından en az 90 km. uzaklıktaki yerdir. Bu hükümler Hanefi meshebine göredir. Şafi meshebine göre ise seferi sayılabilmek için yaklaşık 90 km. bir mesafeye gitme niyeti ile yola çıkılmış olmalı ve gidilen yerde, giriş ve çıkış günleri hariç 4 gün ya da daha fazla kalınmaya niyet edilmesi halinde seferilik hükmü biter.
Bir kimse doğup büyüdüğü ve sürekli yaşadığı asli vatanını terkedip, sürekli yaşamak üzere birbaşka yere yerleşirse burası onun asli vatanı olmuş olur. Anne ve babasının veya yetişkin çocuklarının olduğu yere gittiğinde 15 günden az kalırsa seferilik hükümlerine tabi olur.
Bir kimsenin asli vatanını terk etmeyi düşünmeksizin öğrencilik, geçici görev ve askerlik gibi sebeblerle yolculuğa çıkıp en az 15 gün veya daha fazla kalmaya niyet ettiği yerler ikamet vatanıdır. burda yaşamak vatanı asliyi bozmaz. İkamet vatanında namazlar Mukim olarak kılınır. Ancak burada Hanefilere göre 15, şafiilere göre 4 günden kalınırsa, namazlar seferi olarak kısaltılarak kılınır.
Dini görevleri yapma konusunda vatanı asli ve vatanı ikamet arasında fark yoktur.
Fıkıh kaynaklarında bir görüşe göre: iki yerde evi olan bir kimse bunlardan hangisine gitse mukim olur. Bir beldede kullandığı evi olan kimse oraya gittiğinde seferi olmaz. Dolayısıyla kişinin yazlık,kışlık evinin veya devre mülkünün bulunduğu yerlerde namazlarını tam kılar.
Seferi veya misafir olmak demek, yolcu olmak demektir.
90 km ve uzağı yerlere misafir olarak gidildiğinde seferi olunur. Bu durumda 4 rekat olan farz namazları 2 rekat olarak kılınır. Sabah ve akşam namazlarının farzlarında değişiklik olmaz.
Misafir, dört rekatlı farz namazları iki rekat kılar. Mukim imama uyarsa, yine dört rekat kılar.
Misafir, imam olursa, ikinci rekatın sonunda selam verir. Sonra ona uymuş olan mukim cemaat, namazlarını tamamlamak için ikişer rekat daha kılarlar.
İmam da, cemaat de seferi ise, dört rekatlı farzları iki rekat olarak kılarlar.
Akşam namazı yine aynı yani 3 rekat olarak kılınır.
Vitir namazı, Ramazan haricinde cemaatle kılınmaz. Her zaman yine aynı yani 3 rekat olarak kılınır.
DİNİMİZİ BİLMEK VE ÖĞRENMENİN ÖNEMİ
Müslüman olarak dinimizin emirlerini yerine getirmeliyiz. Dinimizi öğrenmek ve bilmek başlıca sorumluluğumuzdur. Aklımıza takılan şeyleri öğrenmeli, bilgi sahibi olarak ibadetlerimizi yerine getirmeliyiz.
“Bilenler ile bilmeyenler, hiç bir olur mu? Hiç şüphesiz ancak akıl sahipleri (bunu) idrak edip anlar.” Zümer 9
"Sizin en hayırlılarınız, Kur’ân'ı öğrenen ve öğretenlerinizdir."
(Buhârî, Fezâilü'l-Kur'an 21.)
Bir çok ayet ve hadiste bu sorumluluk vurgulanmıştır. Dinimizi öğrenmenin yolu Kur'an Kerim, Peygamber Efendimiz'in sünnetleri ve güvenilir alimlerin kitapları ile mümkündür. Dinimizle ilgili sorularımıza cevap ararken güvenilir kaynaklara dikkat etmeliyiz.
“İlim tahsil etmek her Müslümanın üzerine farzdır."
(İbn-i Mace, Mukaddime:17 )
Buradan da anlaşılacağı gibi dinimizi öğrenmek farzdır. Çünkü dinimizi bilmez isek helali haramı bilemeyiz. Bu da bizi harama ve günaha götürür.
Sonuç olarak hayatımızın her alanını kapsayan dinimizi öğrenmeli ve ilk emir olan "Oku" emri ile şuurlanarak sorumluluklarımızı yerine getirmeliyiz.
