Haşhaş, farmasötik alkaloitler için önemli bir kaynaktır. Bitki içerisinde bulunan alkaloitlerin içeriğinde morfin, kodein, papaverin, sanguinarine, noskapin (narkotin) bileşenleri bulunur. Morfin ve kodein, analjezik (ağrı kesici) ve öksürük kesici olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır. Morfin ayrıca tifo ateşi, iç kanamalar, travmatik şoklar, hazımsızlık, ishal ve atropin ile birlikte pulmoner ödem (akciğer ödemi), nöral ve bağırsaklarda kolik ve koroner vakalarında trombozu (kalp ve damar iç yüzeyine pıhtı yapışması) kontrol etmek için müstahzarlarda kullanılır.
HAŞHAŞ NERELERDE YETİŞİR?
Afganistan dünyanın %80’den fazla haşhaşını üretmektedir. Güney Doğu Asya (Myanmar ve Laos) ve Orta Amerika (genellikle Meksika), haşhaş üretimi ve ticaretinde öne çıkan bölgelerdir. Yasal ve kayıtlı afyon üretimi ise Türkiye, Avustralya, Hindistan, Fransa, İspanya, Çin ve Macaristan’da yapılmaktadır.
HAŞHAŞ KULLANIM ALANLARI VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ NELERDİR?
Haşhaş, farmasötik alkaloitler için önemli bir kaynaktır. Bitki içerisinde bulunan alkaloitlerin içeriğinde morfin, kodein, papaverin, sanguinarine, noskapin (narkotin) bileşenleri bulunur. Morfin ve kodein, analjezik (ağrı kesici) ve öksürük kesici olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır. Morfin ayrıca tifo ateşi, iç kanamalar, travmatik şoklar, hazımsızlık, ishal ve atropin ile birlikte pulmoner ödem (akciğer ödemi), nöral ve bağırsaklarda kolik ve koroner vakalarında trombozu (kalp ve damar iç yüzeyine pıhtı yapışması) kontrol etmek için müstahzarlarda kullanılır. Papaverin bir vazodilatör (damar genişletici) ve düz kas gevşeticidir. Aynı zamanda papaverin, kan damarları ve karın organları üzerinde güçlü bir antispazmodik etki sergiler. Ayrıca mide ve bağırsak spazmlarını ve astım ataklarını gidermek için reçete edilir. Sanguinarine antimikrobiyal ve antienflamatuardır. Noskapin antitüssif ve antitümörojeniktir. Haşhaş, binlerce yıldır sakinleştirici ve analjezik olarak kullanılmıştır. Diğer analjeziklerin başarısız olduğu kanser, böbrek taşı ağrısı veya pankreatit gibi hemen hemen tüm akut ağrılarda güçlü analjezik etki göstermektedir. Aynı zamanda afrodizyak etkisi de bulunmaktadır. Bitki uykusuzluk ve kaygıyı dengelemek için de kullanılmaktadır. Haşhaş tohumu yağlıdır ve bitki ilaç sanayi için üretilmesinin yanı sıra, yemeklik ve endüstriyel yağ kaynağı olarak da yetiştirilir.
HAŞHAŞ MUTFAKTA VE GIDA ENDÜSTRİSİNDE KULLANIMI
Haşhaş tohumları yağ (% 45-54) ve protein (% 20-30) içeriğince zengindir. Tohumlar, yüksek protein ve yağ içeriğinden dolayı son derece besleyici yapıları nedeniyle gıda endüstrisinde unlu mamullerde, şekerlemede, baharat vb. olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır. Tohumların içerisinde dikkate değer miktarda E vitamini, lif ve lesitin bulunmaktadır. Haşhaş tohumları çerez olarak tüketilebilmektedir. Genellikle yetiştiriciliğinin yapıldığı yerlerde tohumlar ezilerek, pide, çörek, bükme gibi hamur işlerinde kullanılmaktadır. Haşhaş yağı açık sarı, tatsız bir yağdır. Bu yağ zeytinyağından daha az ekşime eğilimi göstermekte ve salata yağı olarak tüketilmektedir.
