“Bilmediğimizden sorumlu değiliz." sözü halk arasında dolaşan ve cehaletten kaynaklanan bir sözdür.
Bugün medeni hukukta, bir şeyin suç olduğunu bilmemek kişiyi sorumluluktan kurtaramadığı gibi, İslam’da da bir şeyin suç ve günah olduğunu bilmemek ve / veya farz ve vacip olduğunu bilmemek, kişiyi sorumluluktan kurtarmaz.
Bilmemenin mazeret kabul edildiği tek yer var, o da kişinin yeni Müslüman olmasıdır. Yeni Müslüman olan bir kimsenin bazı şeylerin farz-vacip mi veya suç-günah mı olduğunu bilmemesi makuldur ve bir mazeret olarak kabul edilebilir. Bir de çocuklar ve deliler sorumlu değillerdir.
Şimdi hayatı boyunca dünya işlerini öğrenen ve yapmasını son derece zekice beceren bir kimsenin, aynı çabayı din konusunda göstermemesi nasıl mazeret olabilir?
“İlim öğrenmek her Müslümana farzdır.” (Mecmau’z-Zevaid, h. no: 472)
Farzı yerine getirmemek günahtır. Öyleyse ilim öğrenmemek, cahil kalmak da günahtır.
Diğer bir rivayete göre Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“Bir alimin ilmini neşretmeyip suskun durması / öğrenmek isteyen birilerine ilim öğretmemesi caiz olmadığı gibi, bir cahilin de -ilim öğrenmek için bir gayret göstermeyip- cahil olarak kalmaya devam etmesi caiz değildir.”
Hz. Peygamber bu sözlerini şu ayetle da pekiştirmiştir:
Görüldüğü gibi, ayette cahillerin ilim ehlinden sorup öğrenmeleri emrediliyor.
Bütün bu açıklamalardan sonra: “Cahil bir insan, hem yanlış yaptığından hem de yanlışı öğrenmediğinden dolayı iki kere suçludur.” denilebilir.
DİNİMİZİ BİLMEK VE ÖĞRENMENİN ÖNEMİ
Müslüman olarak dinimizin emirlerini yerine getirmeliyiz. Dinimizi öğrenmek ve bilmek başlıca sorumluluğumuzdur. Aklımıza takılan şeyleri öğrenmeli, bilgi sahibi olarak ibadetlerimizi yerine getirmeliyiz.
“Bilenler ile bilmeyenler, hiç bir olur mu? Hiç şüphesiz ancak akıl sahipleri (bunu) idrak edip anlar.” Zümer 9
"Sizin en hayırlılarınız, Kur’ân'ı öğrenen ve öğretenlerinizdir."
(Buhârî, Fezâilü'l-Kur'an 21.)
Bir çok ayet ve hadiste bu sorumluluk vurgulanmıştır. Dinimizi öğrenmenin yolu Kur'an Kerim, Peygamber Efendimiz'in sünnetleri ve güvenilir alimlerin kitapları ile mümkündür. Dinimizle ilgili sorularımıza cevap ararken güvenilir kaynaklara dikkat etmeliyiz.
“İlim tahsil etmek her Müslümanın üzerine farzdır."
(İbn-i Mace, Mukaddime:17 )
Buradan da anlaşılacağı gibi dinimizi öğrenmek farzdır. Çünkü dinimizi bilmez isek helali haramı bilemeyiz. Bu da bizi harama ve günaha götürür.
Sonuç olarak hayatımızın her alanını kapsayan dinimizi öğrenmeli ve ilk emir olan "Oku" emri ile şuurlanarak sorumluluklarımızı yerine getirmeliyiz.
